De tijd dat zwijnen Hollywood regeerden, lijkt voorbij. En toch

Geen spoor van Harvey Weinstein, Kevin Spacey en andere gevallen filmkerels op de Oscar-uitreiking

Verkrachters, aanranders, grijpgrage graaiers; de tijd dat zwijnen Hollywood regeerden, lijkt voorgoed voorbij. En dat vertaalt zich meteen ook op de Oscars van volgende week. Alleen: "Heel de Oscar-campagnelobby die Harvey Weinstein creëerde, blijft sterker dan ooit."

In een wereld die zo snel in verandering is, golden de Oscars lang als baken van rustige vastheid. Een voorspelbaar universum waar minstens drie absolute zekerheden van kracht waren. Nog voor elke awardshow kon je er je moeder op verwedden dat 1) iedereen achteraf steen en been zou klagen dat de prijsuitreiking ondraaglijk lang duurde, 2) de show een tenenkrommend musicalnummer zou bevatten en 3) Harvey Weinstein in minstens één speech bedankt zou worden.

Het Amerikaans mediabedrijf Vocativ berekende dat Weinstein in de geschiedenis van de Academy Awards de op een na meest bedankte man is door Oscar-winnaars. Net na Steven Spielberg, maar nog ruim voor God. Als de naam van de producent-die-eigenlijk-niet-meer-genoemd-mag-worden dit jaar nog valt op de Oscars, zullen er pek en veren in de buurt zijn.

De machtsverhoudingen zijn sinds #metoo in oktober losbrak verschoven. Gwyneth Paltrow, die Weinstein in 1999 nog in tranen roemde terwijl ze haar gouden beeldje voor Shakespeare in Love vastklemde, is nu een van de meer dan 85 vrouwen die hem begroeven onder beschuldigingen van seksueel wangedrag en geweld. Was de gewezen baas van Miramax en The Weinstein Company ooit vooral 'de man die gelijk stond aan 81 indirecte Oscars', dan gaat hij vandaag de annalen in als de in badjas getooide viezerik die zijn macht misbruikte om actrices in zijn bed en jacuzzi te krijgen. Klagers over de marathonlengte van de Oscar-ceremonie zullen er altijd zijn, maar Weinstein zal nooit meer bedankt worden.

Maar hij was slechts de eerste van een lange rij Hollywood-haantjes (of- zwijnen volgens sommigen) die in opspraak kwamen. Het uitdijende Hollywood-schandaal zal zich op 4 maart, op de 90ste uitreiking van de belangrijkste westerse filmprijzen, dan ook op meer dan één manier laten voelen.

Thuisblijver Affleck

Om te beginnen is er de meest zichtbare impact: die op de guestlist van de uitreiking en/of de vele afterparty's voor de sterren.

Casey Affleck, vorig jaar nog Beste Acteur voor zijn rol in het drama Manchester by the Sea, is thans persona non grata. De broer van Ben werd in 2010 door twee collega's voor de rechter gesleept voor grensoverschrijdend gedrag. Concreet zou hij bij een van de vrouwen in bed zijn geklommen toen ze sliep en de andere met kracht hebben belemmerd om zijn hotelkamer te verlaten. De zaak, die in der minne werd geregeld, stond in 2017 zijn Oscar-winst niet in de weg. Als er al protest was, dan stilzwijgend: zoals actrice Brie Larson die ostentatief weigerde te applaudisseren.

Maar in tijden van Time's Up - waarin vrouwen in de filmsector de krachten verenigen, tegen misbruik en voor gelijke rechten - ziet de wereld er net dat tikkeltje anders uit. Affleck zou volgende week normaal de trofee voor Beste Actrice uitreiken, maar zag zich na een protestpetitie met 20.000 handtekeningen genoodzaakt om die eer aan een ander te laten.

Casey Affleck zou volgende week normaal de trofee voor Beste Actrice uitreiken, maar zag zich na een protestpetitie genoodzaakt die eer aan een ander te laten

Als we gokkers waren, zouden we durven voorspellen dat broer Ben Affleck en veteranen als Dustin Hoffman, Sylvester Stallone en Michael Douglas eveneens hun kat zullen sturen naar alle events die op de ene of andere manier iets met de Oscars te maken hebben. Net als Pixar-baas John Lasseter, en regisseurs als Bryan Singer, Brett Ratner en Oliver Stone. Al was het maar uit angst voor bezwarende vragen op de rode loper over de misbruikbetichtingen aan hun adres.

Sinds verschillende mannen hem beschuldigden van seksueel misbruik van al dan niet minderjarigen, heeft ook tweemalig Oscar-winnaar Kevin Spacey de rode lopers wijselijk ingeruild voor een kliniek in Arizona, waar hij van zijn 'seksverslaving' zou afkicken.

Zwarte lijst

Toen de genomineerden vorige maand werden bekendgemaakt, zagen vele Oscar-volgers duidelijk de weerslag van #metoo. Zowel in het lijstje van zij die wel de nodige stemmen genereerden van de Academy-leden, als in de poule van opvallende afwezigen. James Franco voorop.

Enkele maanden geleden gold Franco nog als een van de gedoodverfde favorieten in de categorie Beste Acteur. Zijn vertolking van cultfilmmaker Tommy Wiseau in The Disaster Artist leverde hem recent een Golden Globe op. Het kan snel verkeren. In de Oscars-shortlist duikt hij zelfs niet op. Meteen na die Golden Globe, én een paar dagen voor de stemmen voor de Oscar-nominaties binnen moesten zijn, betichtten verschillende collega's hem van grensoverschrijdend gedrag. Zo beweerde actrice Violet Paley dat Franco haar gezicht naar zijn ontblote penis had geduwd in een auto en haar 17-jarige vriendin had uitgenodigd op zijn hotelkamer.

"Natuurlijk kan zoiets doorslaggevend zijn, als je moet beslissen tussen een acteur die in opspraak is gekomen en een andere die je even goed vindt. Ik kan niet in de hoofden van alle stemmers kijken, maar na de dioxinecrisis werden bepaalde politici ook afgestraft bij de volgende stembusgang", zegt Michaël R. Roskam. Zelf behoort de regisseur van Rundskop en Le fidèle sinds 2012 ook tot de vakmensen uit de filmsector die hun stem mogen uitbrengen voor de Oscars. "Zulke zaken spelen in het achterhoofd mee. Ik betrapte me er zelf ook op tijdens het stemmen. Je wilt niemand straffen voor ze schuldig zijn bevonden door het gerecht, maar je wilt evenmin op je geweten hebben dat je mee 'op de foute' hebt gestemd."

'Je wilt niemand straffen voor ze schuldig zijn bevonden door het gerecht, maar je wilt evenmin op je geweten hebben dat je mee 'op de foute' hebt gestemd' - MICHAËL R. ROSKAM, REGISSEUR MET OSCAR-STEMRECHT

Ook nergens te bespeuren bij de Oscars: Wonder Wheel, de meest recente film van Woody Allen. Stiefdochter Dylan Farrow betichtte Allen jaren geleden voor het eerst van misbruik. Zonder al te veel impact op de carrière van de beroemde en geroemde regisseur, die tot op de dag van vandaag ontkent. Vandaag beklaagt Kate Winslet zich openlijk dat ze aan Wonder Wheel heeft meegewerkt. De laatste maanden keerde acteur na acteur zich openlijk van hem af, op een kleine schare aan supporters als Alec Baldwin en Diane Keaton na. Als er nu nog over Allen wordt geschreven, is dat steeds met de vraag: 'Is Woody Allen over and done with?', nu bijna geen sterren nog met hem willen werken.

oskam zegt dat er vandaag wel degelijk een zogezegde zwarte lijst circuleert bij studio's, met mannen van wie het op dit moment 'niet opportuun wordt geacht' om mee samen te werken. "Dat hoor ik toch van Hollywood-agents. Ook voor grote namen als Quentin Tarantino is het moeilijker geworden."

Niet door aantijgingen van seksueel misbruik. Wel omdat Tarantino Weinstein een hand boven het hoofd hield én regisseur Roman Polanski, beschuldigd van verkrachting van een 13-jarig meisje in 1977, verdedigde. Ook dat soort foute vriendjespolitiek wordt anno 2018 niet meer gepikt door de publieke opinie in Tinseltown. Net zomin als Tarantino's macho manier van method directing - ook al gingen actrices daar zelf in mee.

'Er zou een zwarte lijst circuleren bij de studio's. Dat hoor ik toch van Hollywood-agents. Ook voor grote namen als Quentin Tarantino is het moeilijker geworden' - MICHAËL R. ROSKAM

Sinds Uma Thurman vertelde hoe Tarantino haar voor Kill Bill tot een gevaarlijke autostunt dwong, en The New York Times eraan toevoegde hoe hij de actrice zelf in scènes in het gezicht spuwde en haar 'wurgde' met een ketting om de beste performance uit haar te krijgen, moet de ooit onaantastbaar gewaande regisseur helemaal door het stof. Wat hij ook doet. De Pulp Fiction-regisseur probeert met omstandige openlijke excuses nog te redden wat er te redden valt. Roskam: "Ironisch dat Kill Bill net een film is over de wraak en rechtvaardigheidsstrijd van een vrouw."

Strategisch

Minstens even veelzeggend in deze post-Weinstein-Oscars is de lijst van films en makers die straks wél mee mogen dingen naar een gouden beeldje. Eén man die zich in de handen wrijft is alvast Ridley Scott.

De regisseur deed in november een ongeziene demarche door Kevin Spacey op het laatste nippertje compleet uit zijn film All the Money in the World te knippen. Eerder uit strategische dan morele overwegingen: de in opspraak geraakte Spacey dreigde de Oscar-kansen van de film serieus te doen slinken. Dus haalde Ridley - naast ettelijke extra miljoenen - klasbak Christopher Plummer van stal als last-minutevervanger om alle scènes waar Spacey in voorkwam opnieuw te draaien. Met resultaat: Plummer maakt kans op een Oscar voor Beste Mannelijke Bijrol als de excentrieke miljardair J. Paul Getty.

Regisseur Ridley Scott wrijft zich in de handen. Hij knipte Kevin Spacey op het laatste moment uit zijn film - zij het eerder uit strategische dan morele overwegingen

Maar het zijn vooral de vrouwen die in het oog springen. In totaal werden er veertig vrouwen genomineerd, los van de klassieke categorieën voor actrices. Een aantal dat alleen in 2016 werd geëvenaard. Met dat verschil dat er dit jaar ook vrouwelijke genomineerden opduiken in hoofdcategorieën die doorgaans door mannen worden gedomineerd. Greta Gerwig (Lady Bird) kan Beste Regisseur worden - als tweede vrouw ooit, zeven jaar na Kathryn Bigelow. Rachel Morrison (Mudbound) kan als vrouw zelfs geschiedenis schrijven in de categorie Beste Cinematografie.

Dat steeds meer vrouwen prominente rollen voor en achter de camera opeisen speelt zeker mee, maar ook hier voelen Oscar-volgers duidelijk de impact van de Time's Up-beweging. Zeker na eerdere filmawards. Iedereen, ook zij die meestemmen voor de Oscars, herinnert zich de Golden Globes-speech van Oprah Winfrey waarin ze gelijke kansen voor vrouwen eist. Iedereen hoorde Natalie Portman, tijdens diezelfde ceremonie, een sneer geven naar de "all male" genomineerde regisseurs bij de Globes.

Er zijn liefst 40 vrouwen genomineerd, los van de klassieke categorieën voor vrouwen. Michèle Burke, Academy-lid, voorspelt dat het niet bij nominaties zal blijven

De Ierse Michèle Burke, die als Academy-lid meestemt, voorspelt in de krant The Guardian dat het niet bij nominaties zal blijven. Ze gelooft er rotsvast in dat vrouwen ook in de definitieve uitreiking op veel stemmen zullen kunnen rekenen. "We beleven nu echt een 'moment', met als gezamenlijk doel om de werkrelatie tussen mannen vrouwen recht te trekken", zegt Burke, die zelf al twee Oscars won voor Beste Make-up in Dracula en Quest for Fire.

Feministisch lobbymiddel

Bovendien worden vier van de tien films in de categorie Beste Film getrokken door vrouwen in de hoofdrol. Een ongewoon hoog percentage, merkt Diane Garrett van het Amerikaanse entertainmentmagazine Variety op. Lady Bird gaat over de ingewikkelde relatie tussen een moeder en dochter. Three Billboards Outside Ebbing, Missouri volgt Frances McDormand op wraakmissie voor haar vermoorde en verkrachte dochter. The Post laat zien hoe uitgever Katharine Graham van The Washington Post, als vrouw in een mannenbastion, langzaam leert voor zichzelf op te komen. In The Shape of Water is poetsvrouw Sally Hawkins heldin van dienst. Garrett: "In een tijd die wordt gedomineerd door #metoo-krantenkoppen lijken ook verhalen die rond vrouwen draaien populair bij de Academy."

En daar zijn de makers van de films zich terdege van bewust. Sommige Oscar-kenners menen dan ook dat de 'anti-Weinstein'-sfeer die nu heerst door campagnemachines achter de schermen wordt gebruikt als extra 'feministisch' lobbymiddel voor meer stemmen. "Geen enkele film zal openlijk kapitaliseren op het #metoo-schandaal voor zijn eigen voordeel, maar je kunt er prat op gaan dat strategen achter de films met en over vrouwen zoals Three Billboardsen Lady Bird manieren bedenken om de heersende vibe richting hun films te wenden", schrijft Katey Rich in Vanity Fair. Zoals Three Billboards met Frances McDormand nog meer in de markt zetten als een verhaal over de kruistocht van een moeder voor rechtvaardigheid, na de verkrachting en moord op haar dochter.

Sommige Oscar-kenners menen dat de 'anti-Weinstein'-sfeer die nu heerst wordt gebruikt als extra 'feministisch' lobbymiddel voor meer stemmen

De Oscar-lobby zoals die nu bestaat, waarbij er pr-toppers en miljoenen dollars worden ingezet om zo veel mogelijk Academy-leden achter één film te krijgen, werd uitgevonden en geperfectioneerd door Harvey Weinstein zelf. Hij stond bekend als bullebak die voor niets terugdeinsde om zijn film(s) als eerste over de streep te laten komen in de Oscar-race. Zoals vuile geruchten over de concurrentie verspreiden. Zoals de roddel dat Saving Private Ryan enkel piekte in de eerste twintig minuten. Met succes: Weinsteins Shakespeare in Love won. Nu hij weg is, springen anderen in dat machtsvacuüm.

Hollywood mag dan een oprechte inspanning doen om de machtssystemen af te breken die Weinsteins abominabele gedrag mogelijk maakten, de man heeft zijn stempel wel gedrukt, schrijft Rich. "Heel de Oscar-campagnelobby die Weinstein creëerde, blijft sterker dan ooit. Zij het om oprecht geweldige films te promoten."

(...)

Van de Perre, K. (2018, 23 februari). De tijd dat zwijnen Hollywood regeerden, lijkt voorbij. En toch. De Morgen. Geraadpleegd op 27 april 2018, van https://www.demorgen.be/film/de-tijd-dat-zwijnen-hollywood-regeerden-lijkt-voorbij-en-toch-b15c156d/